Odmienne stanowisko wobec aktywnej roli państwa reprezentowali przedstawiciele młodego pokolenia ekonomistów, skupieni wokół osoby Stefana Starzyńskiego, wówczas dyrektora Departamentu Ogólnego w Ministerstwie Skarbu. Dostrzegali pogłębiający się dysonans między teorią ekonomiczną a praktyką gospodarczą, jednak początkowo byli zbyt słabi, by się uaktywnić. Dopiero rok 1928 zaowocował wydaniem dwóch obszernych prac dla uczczenia 10. rocznicy odzyskania niepodległości. Były to Zagadnienia gospodarcze Polski współczesnej oraz Na froncie gospodarczym. W dziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości. W tym samym roku ukazały się prace: Przemysł i Handel 1918-1928 oraz Sprawozdanie Komisji Ankietowej, zawierające postulaty większej ingerencji państwa. Jednocześnie Krzyżanowski opublikował Bierny bilans handlowy, w którym mocno bronił antyetatystycznego stanowiska. Ta wzmożona aktywność publikacyjna wywołała głośną w latach 1928-1931 polemikę. W inicjatywy kół przemysłowych i ziemiańskich na przełomie 1928 i 1929 roku u księcia Janusza Radziwiłła odbyły się dwie konferencje z udziałem wybitnych przedstawicieli myśli liberalnej i grupy Starzyńskiego, który nazwał ją Pierwszą Brygadą Gospodarczą, podkreślając pionierską rolę, jaką mieli odegrać w konfrontacji z ekonomią ortodoksyjną.

Erudycja, doświadczenie i spójna, choć daleka od rzeczywistości, teoria liberalizmu ekonomicznego wygrała z zapałem, przeświadczeniem o słuszności swoich poglądów lecz brakiem wypracowanej teorii interwencjonizmu państwowego. Etatyści nie złożyli jednak broni. Prowadzili aktywną działalność publicystyczną, tworząc podwaliny pod nową teorię, której jednak nie zdążyli wypracować do końca okresu międzywojennego. Wskazując na różne źródła etatyzmu (spuścizna po zaborach, brak zainteresowania kapitału prywatnego niektórymi obszarami działalności i jego słabość) dowodzili konieczności aktywnego uczestnictwa państwa w życiu gospodarczym. Atakowali sfery gospodarcze za dwulicową postawę krytykującą etatyzm, a jednocześnie domagającą się ulg podatkowych, umorzenia podatków w okresie kryzysu, zamówień rządowych, dotacji, premii eksportowych itp. Brygada broniła istnienia przedsiębiorstw państwowych, które miały uzupełniać działalność kapitału prywatnego, spełniać rolę pioniera przecierając szlaki inicjatywie prywatnej i być tam, gdzie wymagało tego bezpieczeństwo kraju. Gieysztor wskazywał na trzy najważniejsze zadania tych przedsiębiorstw: poznanie rzeczywistych warunków pracy w danej gałęzi, regulowanie cen i warunków sprzedaży oraz realizowanie interesów państwowych. Jego zdaniem dokonywała się ważna ewolucja – przedsiębiorstwa prywatne i państwowe upodobniały się do siebie na skutek komercjalizacji państwowych i monopolizacji prywatnych. Oddzielenie kapitału- własności od kapitału- funkcji spowodowało osłabienie roli zysku i pojawienie się dyrektora- zarządcy, co przeobrażało gospodarkę kapitalistyczną. Te istotne rozważania nie zostały jednak wykorzystane do budowy teorii etatyzmu.

Interesującym przykładem teoretycznego przedstawienia zmian w procesie gospodarczym był model Ivanki, oparty na marginalistycznym aparacie badawczym. Twierdził, że w warunkach polskich, gdzie bezrobocie jest wysokie, nie można się kierować zasadą maksymalizacji zysku, lecz dążyć do maksymalizacji dochodu brutto. Stworzy to dodatkowe miejsca pracy w tych dziedzinach, które w wolnej konkurencji byłyby nieczynne. Sam model miał sporo błędów, np. nie uwzględniał koniecznych zmian w infrastrukturze społecznej, jednak ważne było to, że po raz pierwszy zwrócił uwagę na wzrostotwórczą rolę sektora państwowego