Fundacja im. Janusza Kurtyki organizuje konferencję „Dotyk Katynia. Zbrodnia Katyńska w perspektywie międzynarodowej. Polityka, tożsamość, narracje”. Spotkanie to odbędzie się 23 listopada 2017 r. o godzinie 12.00 w Pałacu Belwederskim przy ul. Belwederskiej 54/56 w Warszawie.
Konferencja stanowi pokłosie konkursu o Nagrodę im. Janusza Kurtyki. Tematyką I edycji konkursu jest Przestrzeń między dwoma totalitaryzmami – dramat społeczeństwa i państwa polskiego w XX w.
W czerwcu 2017 r. Laureatem konkursu został Prof. Tadeusz Wolsza, autor książki pt. „To co widziałem, przekracza swą grozą najśmielsze fantazje”. Wojenne i powojenne losy Polaków wizytujących Katyń w 1943 roku. Formą Nagrody jest przetłumaczenie wyróżnionej pracy na język angielski oraz wydanie jej w Stanach Zjednoczonych.
Gośćmi biorącymi udział w konferencji będą między innymi przedstawiciele instytucji państwa polskiego, ludzie nauki, w tym znakomici polscy i zagraniczni historycy, reprezentanci różnych organizacji pozarządowych.
Konferencja rozpocznie się od podsumowania konkursu o Nagrodę im. Janusza Kurtyki oraz wręczenia Nagrody i Wyróżnienia w Konkursie. Następnie odbędzie się krótki koncert fortepianowy maestro Tomasza Trzcińskiego a po nim nastąpi część naukowa, podczas której wygłoszonych zostanie pięć referatów poświęconych problematyce katyńskiej.
Szczegółowy harmonogram konferencji:
12:00 Wprowadzenie muzyczne
12:10 Otwarcie Konferencji.
Podsumowanie Konkursu o Nagrodę im. Janusza Kurtyki. Wręczenie Nagrody oraz Wyróżnienia w Konkursie.
13:00 Koncert.
Improwizacje fortepianowe na tematy polskich hymnów i pieśni historycznych w wykonaniu pianisty-wirtuoza i kompozytora-maestro Tomasza Trzcińskiego.
13:20 Część naukowa.
Wygłoszenie pięciu referatów naukowych poświęconych tematyce katyńskiej oraz dyskusja podsumowujące konferencję.
Prelegenci:
Prelegent 1: Prof. Tadeusz Wolsza „Świadkowie 1943-1956”;
Prelegent 2: Prof. Boris Sokolov „Modern Russian Historiography of Katyn.”
Prelegent 3: Dr Witold Wasilewski „Międzynarodowe aspekty zbrodni katyńskiej 1940-1943.”
Prelegent 4: Prof. Wojciech Materski „Katyń w rosyjskiej/sowieckiej polityce historycznej.”
Prelegent 5: Dr Aleksander Gurjanow „Ostaszków-Miednoje. Transporty i doły śmierci (zestawienie dokumentów archiwalnych NKWD i materiałów ekshumacji 1991, 1995).”
Dyskusja: 20 min
15:30 Bankiet i rozmowy kuluarowe
Sylwetka Laureata:
Prof. Tadeusz Wolsza – ur. 1956, historyk i politolog. Specjalizuje się w najnowszej historii Polski, zwłaszcza w problematyce wojennej i powojennej polskiej emigracji politycznej, zbrodni katyńskiej, drugiej konspiracji, więziennictwa i zbrodni stalinowskich w Polsce powojennej, postaw środowisk twórczych, naukowych i dziennikarskich w latach 1945-1990. Pracownik Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk oraz Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W latach 2011-2016 członek Rady Instytutu Pamięci Narodowej. Od 2016 r. członek Kolegium IPN oraz Zespołu do spraw Nagród działającego przy Prezesie Rady Ministrów. Redaktor naczelny periodyku naukowego „Dzieje Najnowsze”. Opublikował ponad 280 prac, w tym m.in. następujące książki: Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887 – 1914. Programy, polityka, działalność (1992), Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym 1945 – 1954. Wybór dokumentów (współautor: Dariusz Jarosz, 1995), Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń w kraju 1945 – 1950 (1998), W cieniu Wronek, Jaworzna i Piechcina… 1945 – 1956. Życie codzienne w polskich więzieniach, obozach i ośrodkach pracy więźniów (2003), Za żelazną kurtyną. Europa Środkowo-Wschodnia, Związek Sowiecki i Józef Stalin w opiniach polskiej emigracji politycznej w Wielkiej Brytanii 1944/45 – 1953 (2005), W „polskim” Londynie o sowieckiej zbrodni w Katyniu (1940 – 1956) (2008), Ludzie list piszą…. Referendum i wybory do Sejmu w korespondencji Polaków (1946 – 1952) (współautor: Andrzej Zaćmiński, 2013), Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje (2013), „To co widziałem przekracza swą grozą najśmielsze fantazje”. Wojenne i powojenne losy Polaków wizytujących Katyń w 1943 roku (2015), The Return of the Executed Army (współautor, 2017). Jest również redaktorem tomów: Dziennikarze władzy, władza dziennikarzom. Aparat represji wobec środowiska dziennikarskiego 1945-1990 (2010), Wolne media? Środowisko dziennikarskie w 1989 roku (2010), Wbrew partii i cenzurze. Media podziemne w PRL (2012), Nie tylko niezłomni i kolaboranci. Postawy dziennikarzy w kraju i na emigracji 1945-1989 (2014). Jego prace ukazały się w językach: polskim, rosyjskim, niemieckim, angielskim, włoskim, serbskim i słowackim.
Sylwetki prelegentów:
Prof. Boris Sokolov – ur. 1957, rosyjski historyk, literaturoznawca i geograf ekonomiczny. Wybitny znawca dziejów Związku Sowieckiego i Rosji w XX-XXI w., zwłaszcza okresu II wojny światowej, a także problemów związanych z militarnymi porażkami oraz gospodarką i strategią wojenną. Specjalizuje się również w dziejach literatury rosyjskiej. Wykładał na Litwie, w Estonii i Danii. W 2008 r. został zwolniony z Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Społecznego w Moskwie, po tym jak skrytykował atak Rosji na Gruzję. Obecnie visiting professor w Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie oraz w Studium Europy Wschodniej na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Członek Międzynarodowej Rady Stowarzyszenia Badaczy Społeczeństwa Rosyjskiego AIRO-XXI (International Council of the Association of the Researchers of the Russian Society AIRO-XXI) oraz Stowarzyszenia „Wolne Słowo” („Svobodnoe Slovo”). Autor wielu publikacji, w tym ponad 130 książek. Wśród nich znajdują się opracowania poświęcone I i II wojnie światowej oraz liczne biografie (m.in. Michaiła Bułhakowa, Józefa Stalina, Michaiła Tuchaczewskiego, Gieorgija Żukowa, Konstantego Rokossowskiego, Siemiona Budionnego, Ławrientija Berii, Leonida Breżniewa czy Wiaczesława Mołotowa). Opublikował kilkaset artykułów i raportów z zakresu historii, filologii, politologii i ekonomii. Jego prace były tłumaczone na język angielski, włoski, niemiecki, polski, japoński, litewski i estoński. Przykładowe książki wydane po polsku to: Michaił Bułhakow. Leksykon życia i twórczości (2003), Polowanie na Stalina, polowanie na Hitlera: mity i rzeczywistość. Tajne zmagania służb specjalnych w latach II wojny światowej (2010), ZSRR pod okupacją. Fakty i mity (2011), Prawdy i mity wielkiej wojny ojczyźnianej 1941-1945 (2013).
Prof. Wojciech Materski – ur. 1944, historyk i politolog. Badacz historii Związku Sowieckiego i stosunków polsko-sowieckich, dziejów Gruzji i Zakaukazia, międzynarodowych instytucji zbiorowego bezpieczeństwa oraz transformacji regionu postsowieckiego po 1991 r. W latach 1990-2004 kierownik Katedry Historii Europy Wschodniej w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego. Pracownik Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk (w latach 2001-2004 wicedyrektor ds. naukowych, a następnie dyrektor w latach 2004-2012). Członek Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych (2008-2016) oraz Polsko-Gruzińskiej Komisji Historycznej. Autor lub współautor około 600 publikacji naukowych, w tym ponad 30 książek, m.in.: Tarcza Europy. Stosunki polsko-sowieckie 1918-1939 (1994), Georgia Rediviva. Republika Gruzińska w stosunkach międzynarodowych 1918-1921 (1994), Gruzja (2000), Pobocza dyplomacji. Wymiana więźniów politycznych pomiędzy II Rzecząpospolitą a Sowietami w okresie międzywojennym (2002), Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918-1943 (2005), Dyplomacja Polski „lubelskiej”. Lipiec 1944 – marzec 1947 (2007), Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami (2009), Mord katyński. Siedemdziesiąt lat drogi do prawdy (2010), Katyń. Od kłamstwa ku prawdzie (2012), Współkonstruktorzy ładu powojennego. Konferencje Narodów Zjednoczonych 1943-1945 (2015), Od cara do „cara”. Studium rosyjskiej polityki historycznej (2017), współautor tomów IV-VI Historii dyplomacji polskiej (1995-2004). Redaktor wielu publikacji źródłowych, m.in. sekretarz naukowy wydawanej we współpracy ze stroną rosyjską czterotomowej edycji Katyń. Dokumenty zbrodni (1995-2005).
Dr Witold Wasilewski – ur. 1972, historyk. Specjalizuje się w dziejach nowożytnych i najnowszych. Zajmuje się przede wszystkim problematyką zbrodni i kłamstwa katyńskiego. Wykładał na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Pracownik Wydziału Badań Archiwalnych i Edycji Źródeł Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Autor wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz książek: Wyprawa bukowińska Stanisława Jabłonowskiego w 1685 roku (2002), Marian Zdziechowski wobec myśli rosyjskiej XIX i XX wieku (2005), Ludobójstwo. Kłamstwo i walka o prawdę. Sprawa Katynia 1940-2014 (2014) oraz wydawnictwa źródłowego Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisja Maddena w latach 1951-1952 (t. 1, 2017).
Dr Aleksander Gurjanow – ur. 1950, fizyk. Były pracownik Instytutu Fizyki Atmosfery Rosyjskiej Akademii Nauk. Od 1993 r. zatrudniony w Ośrodku Badań, Edukacji i Upowszechniania „Memoriał”, kierownik Programu Polskiego w Stowarzyszeniu „Memoriał” w Moskwie. Autor i współautor szeregu artykułów naukowych o sowieckich represjach politycznych wobec obywateli polskich po 17 września 1939 r. Redaktor i współautor pracy zbiorowej Represje wobec Polaków i obywateli polskich, wydanej w Moskwie przez Stowarzyszenie „Memoriał”. Współredaktor i współautor 18 tomów serii Indeks Represjonowanych (1997-2013), wydanych w Warszawie wspólnie przez warszawski Ośrodek KARTA i rosyjski „Memoriał”. W latach 2007-2011 przedstawiciel Stowarzyszenia „Memoriał” w sądach w Moskwie, które rozpatrywały wnioski „Memoriału” o uznanie postępowania rosyjskiej prokuratury w sprawie zbrodni katyńskiej za bezprawne. Redaktor i współautor wydanej w Moskwie przez Stowarzyszenie „Memoriał” we współpracy z Ośrodkiem KARTA rosyjskiej księgi pamięci Zabici w Katyniu (2015), zawierającej biogramy wszystkich 4 415 polskich jeńców wojennych z obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r.
Etap I projektu sfinansowano ze środków Fundacji PZU
Etap II projektu sfinansowano ze środków PWPW S.A